IVa1. STIJNTJE BERENDS ORSEL, [ouderpaar: zie generatie IIIa.] geboren te Onna 29-08-1824, overleden te Weststellingwerf 04-04-1890, trouwt te Weststellingwerf 25-04-1855 met
BERNARDUS GERRITS ELFRINK, geboren te Weststellingwerf 12-1823, overleden te Weststellingwerf 29-09-1864, zoon van Gerrit Berends Elfring en Greetje Roelofs Hollander.
Uit dit huwelijk:
1. GRIETJE, geboren te Weststellingwerf 08-03-1857, volgt Vb/c.
2. ROELOF, geboren te Ter Idzard 18-02-1859, volgt Vb/d.
3. GEERTRUIDA, geboren te Ter Idzard 10-10-1861, volgt Vb/e.
IVa2. REGINA ORSEL, [ouderpaar: zie generatie IIIa.] geboren te Zuidveen 03-09-1826, overleden te Weststellingwerf 26-09-1901, trouwt (1) te Weststellingwerf 23-04-1853 met
ANDRIES JANS HALMAN, geboren te Vinkega 19-09-1825, overleden te Weststellingwerf 22-05-1866, zoon van Jan Josephs Halman en Lummigje Johannes Hogeling.
Uit dit huwelijk:
1. LUMMIGJE, geboren Steggerda 11-05-1854, volgt Va.
2. ROELOFJE, geboren Steggerda 08-02-1856, volgt Vb.
3. JANTJE, geboren Steggerda 21-10-1858, volgt Vb/a
4. BERNARDUS, geboren Steggerda 06-12-1860, volgt Vb/b.
5. LUITJE, geboren Steggerda 16-09-1863, overleden te Weststellingwerf 04-11-1863.
REGINA ORSEL, trouwt (2) te Weststellingwerf 30-04-1870 met
BERNARDUS SPOELSTRA, geboren te Noordwolde 21-09-1809, overleden te Weststellingwerf 11-02-1895, zoon van Hendrik Spoelstra en Geertje Berends.
IVb1. AREND ORSEL, [ouderpaar: zie generatie IIIa.] geboren te Zuidveen 16-12-1829, overleden te Groningen 26-12-1897, arbeider, trouwt te Weststellingwerf 11-05-1855 met
ELIZABETH WIEBIGJES MARTENS, geboren te Kuinre 28-04-1830, overleden te Groningen 18-03-1897, dochter van Theodorus Martens (wever) en Aaltjen Klaassen Kalthof.
Uit dit huwelijk:
1. BERNARDUS, geboren te Ter Idzard 19-02-1856, overleden te Zundert 28-08-1908.
Bernardus is in mei 1890 door het kantongerecht van Breda wegens ‘dronkenschap bij 2e herhaling’ veroordeeld tot drie dagen hechtenis. Uit de registratie van de gevangenis blijkt dat Bernardus lager onderwijs heeft genoten en zich in het gesticht (gevangenis) goed heeft gedragen. Verder kunnen we uit de registratie opmaken dat hij zwart haar heeft, een laag voorhoofd, grijze ogen, een ovaal gezicht, ronde kin, een gezonde kleur en een zwarte baard.
IVb2. HARM ORSEL, [ouderpaar: zie generatie IIIa.] geboren te Zuidveen 24-10-1832, overleden te Weststellingwerf 11-04-1901, trouwt te Weststellingwerf 20-04-1861 met
HENDRIKJE JANS BOS, geboren te Steenwijkerwold 23-12-1826, overleden te Weststellingwerf 02-02-1883, dochter van Jan Oelken Bos en Lubberta Jans.
Uit dit huwelijk:
1. ROELOFJE, geboren te Weststellingwerf 18-05-1862, overleden te Weststellingwerf 24-05-1862.
2. LEVENLOOS GEBOREN KIND, geboren te Weststellingwerf 03-09-1863.
Harm en Hendrikje wonen in 1862 in Peperga.
IVc. KLAASJE MULDER, [ouderpaar: zie generatie IIIb.] geboren te Steenwijkerwold 19-11-1830, overleden te Gelderingen (Steenwijkerwold) 16-10-1911, trouwt (1) te Steenwijkerwold 02-07-1853 met
HENDRICUS THEODORUS ROBBEN, geboren te Steenwijkerwold 13-03-1826, schoenmaker, overleden te Steenwijkerwold 28-09-1868, zoon van Anton Robben en Berendina ter Braak.
Uit dit huwelijk:
1. ANTONIUS, geboren te Steenwijkerwold 29-03-1854, volgt Vb/f.
2. JOHANNES, geboren te Steenwijkerwold 09-02-1856, volgt Vb/g.
3. BERNARDUS, geboren te Weststellingwerf 17-12-1857, volgt Vb/h.
4. EGBARTUS, geboren te Weststellingwerf 07-06-1860, overleden te Weststellingwerf 02-11-1862.
5. ENGBERTUS, geboren te Steenwijkerwold 29-01-1865, volgt Vb/i.
6. SIMON PETRUS, geboren te Steenwijkerwold 27-02-1867, volgt Vb/j.
KLAASJE MULDER, trouwt (2) te Steenwijkerwold 28-04-1877 met
ROELOF RAM, geboren 11-08-1820 te IJsselham (Oldemarkt), overleden te Gerritshoek [Steenwijkerwold] 11-01-1908, arbeider, weduwnaar van Aaltje Bos, zoon van Peter Ram en Albertje Jans Vonk.
IVd. EGBERT MULDER, [ouderpaar: zie generatie IIIb.] geboren te Steenwijkerwold 27-09-1834, arbeider, overleden te Gerritshoek (Steenwijkerwold) 14-07-1865, trouwt te Steenwijkerwold (Den Hoek) 07-05-1859 met
MEINTJE VOS, geboren te Oldemarkt ca. 1831, overleden te Gerritshoek (Steenwijkerwold) 28-06-1865, dochter van Marten Mintjes Vos en Anna Maria (Annigje) Geuting.
Uit dit huwelijk:
1. JANTJE, geboren te Steenwijkerwold 27-02-1860, volgt Vc.
2. DINA, geboren te Steenwijkerwold 30-12-1861, volgt Vc/a.
3. MARTEN, geboren te Steenwijkerwold 19-03-1864, volgt Vc/b.
Zeer opmerkelijk is dat Egbert Mulder overlijdt slechts twee weken nadat zijn echtgenote is overleden. Beide zijn dan nog maar begin dertig en laten kinderen achter in de leeftijd van 1, 3 en 5!
Annigje c.q. Anna Maria Geuting, de moeder van Meintje, is geboren in 1798 in Stadtlohn, Duitsland. Ze is een dochter van Aleida Geuting, die in 1807 met Hendrik Alberts Spin trouwt (zie IIb).
Er wordt zoals begrijpelijk veel binnen de betrekkelijke kleine verbanden van familie, kerk en dorp getrouwd. Zo is Egbert Mulder een kleinzoon van Jan Alberts Spin, de broer van de hiervoor genoemde Hendrik Alberts Spin.
Meintje Vos is weduwe van Harmannus Boensma.
IVe. ALBERT SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIc.] geboren te Steenwijkerwold 17-09-1823, arbeider, overleden te Onna 10-03-1904, trouwt te Steenwijk 15-03-1845 met
AALTJE NIJENHUIS, geboren te Steenwijk 15-11-1820, overleden te Onna 01-03-1883, dochter van Hendrik Nijenhuis, arbeider, en Judikje Roelofs.
Uit dit huwelijk:
1. TRIJNTJE, geboren 1845, overleden te Onna 19-06-1846.
2. TRIJNTJE, geboren te Onna 30-05-1847, volgt Vd.
3. HENDRIK, geboren te Onna 24-03-1850, volgt Ve.
4. BEREND, geboren te Onna 08-03-1853, volgt Vf.
5. ROELOF, geboren te Onna 13-05-1856, arbeider, overleden te Onna 30-03-1904.
6. JOHANNA, geboren te Onna 07-07-1859, volgt Vg.
7. JAN, geboren te Onna 18-08-1862, arbeider, overleden te Onna 03-02-1890.
Albert is een voorechtelijke zoon van Berend Jans en Trijntje Freriks Bult (IIIc). Als 16-jarige woont hij in bij zijn grootvader Frerik Raggers Bult. In 1857 woont Albert in huis nr. 40 te Onna.
Bij de geboorte van Roelof in 1856 is vader Albert niet aanwezig, zijn vader Berend Jans en oom Albert Jans Spin doen de aangifte.
In de periode 1875–1890 is het gezin woonachtig in wijk III, nr. 50 te Onna. Op dit adres staan ook Judikje van Dijk en Aaltje Soer ingeschreven. Judikje, geboren op 25 januari 1859 te Steenwijkerwold, is een nicht van Albert.
Aaltje Soer, geboren 17 augustus 1837 in Havelte, is de schoonmoeder van Thijsje Piest (Vy), een dochter van Alberts zus Klaasje Spin (IV.i). Aaltje was in 1874 weduwe geworden en is met haar beide kinderen bij het gezin van Albert ingetrokken en werkt als huishoudster.
Zoon Roelof was begin 1882 samen met een aantal vrienden in de herberg van Wolter Molenkamp in Havelte. Hij wilde kennelijk wat indruk maken en demonstreerde er zijn pistool, maar dat ging niet helemaal goed. Hij schoot zichzelf in de hand, zodanig dat de kogel er in de pols inging en bij de vingers weer uitkwam.
IVf. FRERIK SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIc.] geboren te Onna 12-8-1826, arbeider, overleden te Onna 25-12-1894, trouwt te Steenwijk 02-04-1851 met
ELSJE TEN VEEN, geboren te Steenwijk 30-9-1828, overleden te Onna 07-01-1893, dochter van Wolter ten Veen en Aaltje Goorhout.
Uit dit huwelijk:
1. TRIJNTJE, geboren te Steenwijkerwold 02-08-1851, volgt Vh.
2. BEREND, geboren te Onna 14-02-1853, overleden te Onna 20-02-1853.
3. GEESJE, geboren te Steenwijkerwold 16-02-1854, overleden te Onna 05-05-1868.
4. BEREND, geboren te Steenwijkerwold 02-07-1856, volgt Vi.
5. JAN, geboren te Steenwijkerwold 22-06-1858, volgt Vj.
6. KLAASJE, geboren te Onna 13-03-1860, volgt Vk.
7. WILLEMPJE, geboren te Onna 09-10-1862, volgt Vl.
8. FRERIK, geboren te Onna 16-05-1864, volgt Vm.
9. ELSJE, geboren te Steenwijkerwold 25-12-1865, overleden te Onna 24-01-1871.
10. GEERT, geboren te Steenwijkerwold 14-02-1868, volgt Vn.
11. ALBERT, geboren te Onna 23-01-1870, overleden te Nederlands-Indië september 1894.
12. DIRK, geboren te Onna 01-07-1872, volgt Vo.
Elsje vormt een uitzondering op de regel dat de meeste mensen de schrijfkunst niet machtig zijn. In dit geval tekent alleen Elsje de huwelijksakte; Frerik en de wederzijdse ouders tekenen de akte niet. Uit de huwelijksbijlagen wordt duidelijk dat Frerik vijf jaar dienst heeft gedaan bij het Regiment Grenadiers en Jagers en dat hij ‘behoorlijk uit de dienst (is) ontslagen’. Frerik wordt soms ook als Frerik Berends Spin aangehaald; opmerkelijk is dat hij de geboorteakte van Dirk (12) ondertekent met B. Spin.
In het bevolkingsregister van Onna van 1857 e.v. staat ook Aaltje ten Veen (geboren te Steenwijk 10-09-1848) ingeschreven bij het gezin van Frerik en Elsje. Aaltje is een voor-echtelijk kind van Elsje, de vader wordt vermeld als NN. Bij het huwelijk met Frerik Spin wordt Aaltje niet erkend. Het lijkt daarom aannemelijk dat Frerik niet de vader is. In juni 1892 trouwt Aaltje ten Veen met de uit Uffelte afkomstige timmerman Klaas Haveman. Klaas was tien jaar daarvoor het middelpunt van een verschrikkelijk drama.
Zoon Albert (11) is op 6 maart 1888 vanuit Onna (wijk III, nr. 53) vertrokken naar Harderwijk, de plaats van waaruit de Indië-gangers vertrokken. Op 6 oktober 1894 meldt een krant: “gesneuveld in Indië: fuselier A. Spin, 26791” [1]
IVg. REGINA SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIc.] geboren te Onna 21-06-1829, overleden te Onna 28-08-1915, trouwt te Steenwijkerwold 21-05-1853 met
DIRK SCHOKKER, geboren te Steenwijkerwold 12-06-1830, arbeider (1853), overleden voor 04-07-1870, zoon van Harm Schokker en Johanna Goedel.
Uit dit huwelijk:
1. HARM, geboren te Steenwijkerwold 18-08-1851, overleden te Onna 27-03-1864.
2. TRIJNTJE, geboren te Onna 07-05-1854, volgt Vp.
3. BEREND, geboren te Onna 17-03-1857, overleden te Onna 15-06-1933.
4. JOHANNES, geboren te Onna 09-03-1860, timmermansleerling, overleden te Alkmaar 06-08-1878.
5. PIET, geboren te Onna 27-02-1863, volgt Vq.
6. HARMPJE, geboren te Onna 19-11-1865,volgt Vr.
7. KLAASJE, geboren te Onna 23-12-1868, volgt Vs.
Harm (1) is een voor-echtelijk kind van Regina, geboren als Harm Spin. Later kreeg hij de achternaam Schokker. Als Dirk en Regina trouwen zit Dirk nog in dienst. Zijn kolonel-kommandant verleent hem permissie tot het sluiten van een huwelijk. Dirk tekent zijn huwelijksakte niet, Regina daarentegen wel.
Een aantal maanden na het overlijden van Regina meldt de Opregte Steenwijker Courant van 12 februari 1916 de openbare verkoping van huisraad:
IVh. JAN SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIc.] geboren te Steenwijkerwold 11-05-1832, arbeider, overleden te Onna 17-01-1900, trouwt te Steenwijkerwold 03-09-1870 met
PETERDINA WOLGAST, geboren te Meppel 26-08-1843, overleden te Steenwijkerwold 19-11-1881, dochter van Pieter Wolgast [geb. omstreeks 1805, touwslagersknecht] en Rensje Jonkers [arbeidster, 1869 e.v.].
Uit dit huwelijk:
1. TRIJNTJE, geboren te Onna 25-09-1870, volgt Vs/a.
2. REINSJE, geboren te Onna 03-01-1873, volgt Vt.
3. ELSJE, geboren te Onna 30-11-1874, trouwt te Steenwijkerwold 16-06-1900 met ALBERT ORSEL, geboren te Havelte 07-07-1873, boerenknecht (1900), zoon van Arend Orsel, werkman (1872), en Trijntje Spin, spoorwachteres (1896). [voor Arend Orsel en Trijntje Spin, zie Vd]
4. PIETER, geboren te Onna 17-08-1876, volgt Vt/a.
5. REGINA, geboren te Onna 28-10-1878, volgt Vu.
6. VROUWKJE, geboren te Onna 16-07-1881, overleden in het huis nr. 76 te Blesdijke 12-02-1882.
Peterdina staat hoogzwanger voor het altaar, want drie weken na het huwelijk bevalt ze al van hun eerste kind. Jan en Peterdina hebben hun huwelijksakte niet ondertekend. Frerik, de broer van Jan, doet aangifte van de geboorte van Elsje in 1874.
Volgens het bevolkingsregister 1875-1890 van Steenwijkerwold woont het gezin in wijk III, huis nr. 59b (later doorgestreept en vervangen door nr. 41) te Onna. Eveneens op dit adres woont Hendrik Willem Bijker, geboren 15 juni 1859 te Steenwijkerwold. Zijn relatie tot de hoofdbewoner is: bestedeling. [2]
Als Albert Orsel in het huwelijk treedt met Elsje woont hij blijkbaar tijdelijk in Elp, nabij Haan in het Koninkrijk Pruisen. Vermoedelijk werkt hij er als boerenknecht zoals de huwelijksakte wordt vermeld. De reden voor zijn tijdelijke verblijf in Duitsland ligt mogelijk in het feit dat hij in 1895 veroordeeld werd wegens een poging tot verkrachting. Het Utrechts Nieuwsblad van 29-10-1895 schreef over dit voorval:
“Te Steenwijk hebben eenige boerenjongens uit het Havelter-
Veld, eenige dames op brutale wijze aangerand. De
gemeenteveldwachters Jansingh en Drenth hebben den
dader A. Orsel uit Havelterberg opgespoord.
In het verhoor voor den burgemeester bleef hij eerst langen
tijd ontkennen, doch bekende hij ten laatste, dat hij een der
dames had gegrepen en een eind had weggedragen, totdat hij
met haar op den grond viel.
Algemeen hoopt men, dat een voorbeeldige straf een einde
zal maken aan de ruwe baldadigheden, welke herhaaldelijk
nabij die gemeente voorkomen.”
IVi. KLAASJE SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIc.] geboren te Onna 19-06-1840, overleden te Onna 02-10-1893, trouwt te Steenwijkerwold 22-08-1862 met
ROELOF PIEST, geboren te Onna 19-08-1836, overleden te Onna 09-06-1928, arbeider/landbouwer, zoon van Lute Klaassen Piest en Jantje Everts Otten.
Uit dit huwelijk:
1. LUTE, geboren te Zuidveen 04-10-1862, volgt Vv.
2. BEREND, geboren te Zuidveen 26-06-1866, volgt Vw.
3. JANTJE, geb. Zuidveen 03-07-1869, volgt Vx
4. TRIJNTJE, geboren te Onna 04-04-1873, volgt Vx/a.
5. THIJSJE, geboren te Onna 04-04-1873, volgt Vy.
6. ROELOF, geboren te Onna 17-03-1878, volgt Vy/a.
Gebroeders Spin versus hun oom Roelof Piest.
Eind juni 1912 stonden de broers Jan en Frerik Spin (resp. Vj en Vm) voor de rechter. Ze werden beschuldigd van het vernielen van eigendommen van Roelof Piest, hun oom. Klaasje Spin, de vrouw van Roelof, was namelijk een zus van Frerik Spin, de vader van Jan en Frerik:
Onna (Steenwijkerwold).
De gebroeders Jan en Freerk Spin hebben, hoewel de eerste reeds de vijftig gepasseerd en de andere er nog maar een paar jaartjes af is, blijkbaar toch de kwajongensjaren nog niet achter den rug. Ze werden beschuldigd samen op den 3 Juni een hek van den ouden Roelof Piest uit elkaar en stuk getrapt en diens roggeveld grootendeels vernield te hebben.
— Zijn jullie, vroeg de President aan Jan, op 3 Juni van de Steen-wijker markt gekomen?
— Ja, mijnheer.
— En jullie hadt beiden te veel drank op, hé?
— Nee.
— En heb je toen bij de woning van Piest dat hek uit elkaar getrapt?
— Nee, mijnheer.
— Dat zeggen ze toch.
— Ja, ze kunnen.wel meer zeggen.
— En de rogge plat getrapt?
— Ikke niet, hoor!
— En jij, Freerk, heb jij ook niets gedaan?
— Nee, niks gedaan.
De oude Roelof Piest verklaarde ’t echter wel anders. Eerst moest hij den eed afleggen.
— Ben Je ook familie van beklaagden? vroeg de Pres.
— Ja, ze moeten oome tegen me zeggen.
— Hebben jullie, voeg de Pres. aan beklaagden, er ook bezwaar tegen, dat je oom den eed aflegt?
— Welnee, zei Freerk, as-ie de waerheid zegt, mag-ie den eed wel zeggen, waerumme niet.
Roelof lei nu den eed af en zei toen: ‘k Zal mijnheer zeggen hoe of de schoen wringt. Volgde een verklaring van de oorzaak der gespannen verhouding tusschen hem en zijn neven en daarna,
een omstandig verhaal van ’t feit zelf. De broers hadden volgens Roelof „veuste veul” drank op gehad en met opzet hadden zij ’t hek vernield en de rogge stuk getrapt.
— En heb je ook schadevergoeding gekregen?
— Ja…. (pauze). Dat binnen ze wel an de jenever neudig, mijnheer!
—’k Geloof, zei de Pres., dat je nu wel zeker de waarheid spreekt.
De Officier noemde ’t een flauwe, laffe daad van beklaagden, die een flinke straf verdienden. Eisch: ieder 8 dagen gevang.
De beklaagden bleven bij hun ontkenning en gingen mopperend de zaal uit.
Vonnis: conform.
IVj. KLAASJE SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIId.] geboren te Onna 28-09-1840, dienstmeid (1863), overleden te Emmen (Zwartemeer) 11-12-1877, trouwt te Ambt-Hardenberg 02-05-1863 met
JOHANNES HENDRIKUS VELTROP, geboren te Slagharen 23-09-1839, overleden te Taos, Missouri (USA) 29-11-1902, zoon van Gerhardus Veltrop, arbeider, en Maria Lena Prengers.
Uit dit huwelijk:
1. MARIA LENA [Mary Helena], geboren te Erica 21-01-1865, volgt Vy/b.
2. ALBERTUS GERHARDUS, geboren te Erica 21-10-1866, overleden te Emmen ca. 11-1866.
3. ALBERTUS GERHARDUS [Albert George], geboren te Erica 29-10-1868, overleden te Taos, Missouri (USA) 12-03-1954, trouwt te Taos, Missouri 18-5-1897 met ANNA MARIA THERESIA SCHNIEDERS, geboren in Taos ca. 1871, overleden te Taos, Missouri 16-06-1934, dochter van Johann Bernard Hermann Schnieders en Johanna Francisca Antonio Taube.
4. JOHANNA HENDERIKA, geboren te Emmen 21-07-1871, overleden te Jefferson City, Missouri 04-02-1953, trouwt te Taos, 18-05-1897 met JOHN BERNARD HERBRANDT, geboren te Jefferson City , Missouri 11-05-1869, overleden te Jefferson City , Missouri 12-02-1934.
5. HELENA, geboren te Emmen 05-11-1874, overleden te Taos, Missouri, trouwt 18-05-1897 met JOSEPH SCHNIEDERS, geboren te Taos, Missouri 21-02-1864, overleden te Liberty, Missouri 27-07-1939.
6. GERARDUS, geboren te Emmen 15-4-1877, overleden te Emmen 11-09-1877.
In 1854 is het gezin van Albert Jans (IIId) in Slagharen gaan wonen. Alhoewel het gezin al in 1857 terugkeert naar Onna, blijft Klaasje er blijkbaar werken als dienstmeid en leert ze na verloop van tijd Johannes Hendrikus Veltrop kennen, de man met wie ze in 1863 trouwt.
Johannes heeft daarvoor nog verkering gehad met ene Maria Anna Korwitz en daar wordt hij eind 1863 nog eens even fijntjes aan herinnerd. Gemeenteveldwachter Jan Arends maakt namelijk een procesverbaal op van een door Maria Anna ingediende klacht; Johannes Hendrikus zou haar diverse verwondingen hebben toegebracht.
Naar aanleiding daarvan worden verschillende mensen gehoord, waaronder weduwe Korwitz, de moeder van Anna Maria. In een rapportage aan de Officier van Justitie te Deventer wordt geconstateerd dat er over Maria Anna eigenlijk niets nadeligs te melden valt en de weduwe Korwitz voegt eraan toe dat haar dochter ook geen enkele aanleiding voor de mishandeling heeft gegeven. De rapporteur vervolgt: “Het is mij evenwel ter ooren gekomen dat Maria Anna Korwitz alvorens Veltrop huwde verkeering met hem heeft gehad. Misschien dat daarin de aanleiding der mishandeling moet gezocht worden.”
Ruim vier jaar na het overlijden van Klaasje hertrouwt Johannes Hendrikus op 17-3-1882 in Emmen met Maria Katrina Wilken, geboren op 24-10-1842 te Emmen, dochter van Joan Bernd Wilken en Euphemia Maria Catharina Markus. Twee weken later – op 01-04-1882 – emigreert het pas getrouwde stel met de kinderen uit het eerste huwelijk naar Taos, Missouri in de Verenigde Staten.
Albertus Gerhardus wordt in de Verenigde Staten al gauw Albert George en Johanna Hendrika wordt Fredicka Regina.
IVk. JAN SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIId.] geboren te Steenwijkerwold 01-01-1847, arbeider; scheepsjager (1869), overleden te Onna 27-04-1926, trouwt te Havelte 24-04-1869 met
ANDRIESJE LUCHTMEIJER, geboren te Steenwijkerwold 15-02-1843, dienstmeid (1869), overleden te Steenwijkerwold 05-08-1921, dochter van Jan Luchtmeijer en Johanna de Bruin.
Uit dit huwelijk:
1. ALBERT, geboren te Havelte 07-02-1870, overleden te Havelte 16-02-1870.
2. HILLIGJE, geboren te Havelte 07-04-1871, volgt Vz.
3. JOHANNA, geboren te Onna 18-01-1873, volgt Vaa.
4. ALBERT, geboren te Onna 16-01-1875, volgt Vab.
5. JAN, geboren te Onna 28-08-1876, volgt Vac.
6. BEREND, geboren te Onna 26-04-1878, volgt Vad.
7. JACOBJE, geboren te Onna 26-04-1878, overleden te Onna 08-11-1879.
8. JACOB, geboren te Onna 04-06-1880, volgt Vae
9. HENDRIK, geboren te Onna 12-05-1882, overleden te Steenwijkerwold 20-05-1888.
10. KLAAS, geboren te Steenwijkerwold 24-12-1884, volgt Vaf.
Jan Spin werd in 1865 tezamen met Lucas Molenkamp (Vk) betrapt op het stelen van paardehaar. Daar werd bepaald geen milde straf voor uitgedeeld…. zes maanden eenzame opsluiting!
Bij de huwelijksbijlagen bevindt zich voor beide huwelijkskandidaten een Certificaat van Onvermogen. Jan heeft vrijstelling van de Nationale Militie ‘uit hoofde van te zijn eenige wettige zoon’. Andriesje ondertekent haar huwelijksakte niet. Jan heeft de geboorteaktes van verschillende van zijn kinderen niet ondertekend.
Zoon Hendrik is op 6-jarige leeftijd verdronken in een welwaterput in de nabijheid van de woning van Klaas van Belkum te Onna.
Zoon Jan ontpopt zich later als iemand die onder invloed van drank talrijke misdrijven begaat en daardoor een belangrijk deel van zijn leven achter de tralies verdwijnt. De Schrik van de Havelterberg noemt men hem.
In mei 1910 krijgen vader Jan Spin en zoon Klaas het ‘aan de stok’ met veekoopman van Dijk over een schaap. De Spinnen, gewapend met stokken, delen zodanige klappen uit dat van Dijk tot bloedens toe verwond raakt en door de marechaussee verbonden moet worden. Jan en Klaas worden beide veroordeeld tot fl. 15,- boete of 30 dagen hechtenis.
Het gezin van Jan en Andriesje woont in 1870 bij het overlijden van hun eerste kind in wijk V, nr. 71 te Havelte. Op 1 maart 1873 vestigen ze zich vanuit Havelte op het adres wijk III, huis nr. 49b te Onna. Rond 1920 wonen ze in huis 42.
Onna kende aan het begin van de 20e eeuw verschillende woningen die onbewoonbaar waren verklaard. Omdat andere – betere – woningen niet voorhanden waren, besloot de gemeenteraad van Steenwijkerwold jaarlijks op advies van de Gezondheidsscommissie dikwijls om aan de bewoners ontheffing te verlenen. Het huisje van Jan en Andriesje verkeerde kennelijk in een zodanig slechte staat dat men in 1920 niet langer ontheffing wilde verlenen. Maar ja, de beide oudjes waren niet te bewegen om naar het armhuis te gaan:
IVk/a.1. JOHANNES JACOBUS LEPPING, [ouderpaar: zie generatie IIIe.] geboren te Vledder 27-04-1828, overleden te Weststellingwerf 03-07-1907, trouwt te Weststellingwerf 16-05-1856 met
ANDRIESJE JOHANNES ZELDENTHUIS, geboren te De Blesse 15-12-1833, dochter van Johannes Douwes Zeldenthuis en Trijntje Hartmans Wierdstra.
Uit dit huwelijk:
1. JANTJE, geboren te Steggerda 11-08-1857, volgt Vaf/a.
2. JAN, geboren te Steggerda 23-05-1859, boerenknecht, overleden te Gelderingen (Steenwijkerwold) 12-03-1926.
3. PETRUS, geboren te Vinkega 10-04-1864, overleden te Weststellingwerf op 22-04-1944.
4. MARTINUS, geboren te Weststellingwerf 16-02-1867.
5. TRIJNTJE, geboren te Weststellingwerf 31-05-1870, volgt Vaf/b.
6. JOHANNES, geboren te Weststellingwerf 26-07-1873.
7. HIELKJE, geboren te Weststellingwerf 23-05-1877, overleden te Weststellingwerf op 25-08-1944.
IVk/a.2. MARIA PIETERS LEPPING, [ouderpaar: zie generatie IIIe.] geboren te Vledder 27-05-1831, overleden te Weststellingwerf 22-12-1903, trouwt (1) te Weststellingwerf 08-05-1855 met
JAN BERENDS SLOOT, geboren te Elsloo 25-05-1817, overleden te Weststellingwerf 08-11-1862, zoon van Berend Jans Sloot en Ybeltje Hendriks.
Uit dit huwelijk:
1. EBELTJE, geboren te Weststellingwerf 24-02-1856, volgt Vb/f.
2. PIETER, geboren te Vinkega 12-09-1857, volgt Vaf/c.
3. HENDRIK, geboren te Weststellingwerf 16-04-1859, overleden te Weststellingwerf 17-11-1867.
4. JANTJE, geboren te Weststellingwerf 05-06-1861, volgt Vaf/d.
5. HENDRIK, geboren te Makkinga 11-01-1865, overleden te Oldeberkoop 05-01-1944, trouwt te Weststellingwerf 09-09-1899 met RIGTJE NOLLES, geboren te Noordwolde 18-11-1858, overleden te Heerenveen 16-04-1951 wonend te Boyl, dochter van Jan Sijes Nolles en Geertje Wessels Jager.
MARIA PIETERS LEPPING trouwt (2) te Weststellingwerf 19-02-1870 met
HENDRIK KLAZES DIJKSTRA, geboren te Steggerda ca. 1828, zoon van Klaas Hendriks Dijkstra en Klaartje Theunis Sloot.
Uit dit huwelijk:
1. ANTOON, geboren te Weststellingwerf 04-05-1871.
2. JACOB, geboren te Vinkega 19-09-1872, volgt Vaf/e
3. KLARA HELENA, geboren te Vinkega 06-09-1875, volgt Vaf/f.
IVk/a.3. WILHELMINA REGINA LEPPING, [ouderpaar: zie generatie IIIe.] geboren te Vledder 14-09-1833, overleden te Weststellingwerf 18-02-1883, dienstmeid (1867), trouwt te Steenwijkerwold 02-05-1867 met
JAN PIETERS SMIT, geboren te Weststellingwerf 04-01-1833, overleden te Losser 17-01-1914, fabrieksarbeider, zoon van Pieter Jans Smit en Jantje Johannes de Jong.
Uit dit huwelijk:
1. PIETER, geboren te Oldemarkt 1869, volgt Vaf/g.
2. PETRUS, geboren te Oldemarkt 1870, volgt Vaf/h.
3. LEVENLOOS GEBOREN KIND, Paasloo 26-09-1871
4. JOHANNA, geboren te Blesdijke, Weststellingwerf 02-12-1872.
5. JANTJE, geboren te Weststellingwerf 22-04-1874, overleden te Losser 23-09-1900.
6. AREND, geboren te Weststellingwerf 28-03-1877.
7. AREND, geboren te Weststellingwerf 20-02-1879, volgt Vaf/i.
IVk/a.4. JAN LEPPING, [ouderpaar: zie generatie IIIe.] geboren te Vledder 28-12-1838, overleden te Weststellingwerf 20-11-1888, trouwt te Weststellingwerf 24-09-1870 met
ANNA EGBERTS BRONSWIJK, geboren te Weststellingwerf 08-02-1846, overleden Weststellingwerf 07-11-1886, dochter van Egbert Peters Bronswijk en Regina Piers Vos.
Uit dit huwelijk:
1. JOHANNA, geboren 09-11-1874 te Steenwjkerwold, volgt Vag/a.
2. PETRONELLA MARIA, geboren 01-08-1876 te Steenwijkerwold, volgt Vag/d.
3. EGBERTA, geboren te Weststellingwerf 27-01-1880, overleden te Weststellingwerf 12-05-1881.
4. LEVENLOOS GEBOREN KIND, geboren te Weststellingwerf 23-10-1881.
5. EGBERT, geboren te Weststellingwerf 17-12-1882, overleden te Weststellingwerf 20-12-1882.
6. EGBERT, geboren te Weststellingwerf 19-01-1885.
7. LEVENLOOS GEBOREN KIND, geboren te Weststellingwerf 06-11-1886.
Anna Egberts Bronswijk overlijdt de dag na de geboorte van haar levenloze kind in 1886.
Siebe Wheda, de man van dochter Petronella Maria, treedt op als plaatsvervanger voor loteling Pieter Galema uit Welsrijp (21-01-1896).
Ten tijde van de inschrijving voor de dienstplicht woont Egbert (kind 6) in Borghorst, Pruisen, Jacob Pieters Lepping van Oldeholtpa is zijn voogd. Egbert gaat in dienst maart 1905 en wordt op 3 oktober 1908 ontslagen wegens lichaamsgebreken.
IVk/a.5. HENDRIK LEPPING, [ouderpaar: zie generatie IIIe.] geboren te Vledder 03-08-1842, overleden te Weststellingwerf 29-05-1897, trouwt te Weststellingwerf 19-02-1870 met
HILTJE VAN DER LENDE, geboren te Wolvega 26-07-1848, overleden te Woerden 10-10-1897, dochter van Douwe Douwes van der Lende en Johanna Piers Fluit.
Uit dit huwelijk:
1. JANTJE, geboren te Gerritshoek [Steenwijkerwold] 23-12-1870, volgt Vag/b.
2. ANNA, geboren te Steenwijkerwold 24-11-1872, volgt Vag/e.
3. PETRUS, geboren te Molenhoek [Steenwijkerwold] op 13-08-1874, overleden te Weststellingwerf 12-06-1879.
4. RINSKE, geboren te Kerkbuurt [Steenwjkerwold] 01-06-1876, overleden te Weststellingwerf op 23-06-1879.
5. RINSKE, geboren te Weststellingwerf 16-10-1879.
6. PETRUS, geboren te Weststellingwerf 06-08-1881.
7. JACOB, geboren te Weststellingwerf 05-05-1883, volgt Vag/f.
8. PIETJE, geboren te Weststellingwerf 21-07-1887, overleden te Woerden 21-06-1899.
9. JOHANNES, geboren te Weststellingwerf 02-12-1889, timmerman, overleden te Huissen 22-07-1907.
Niet geheel ongebruikelijk voor die tijd, vond vader Hendrik Lepping het verstandig zijn kinderen zo nu en dan flink te tuchtigen. Dat had bij Petrus en Jacob niet direct het gewenste effect, zoals blijkt uit onderstaand rechtbankverslag uit de Telegraaf van 4 september 1896.
De rechter oordeelde dat Petrus een gevangenisstraf van 45 dagen moest ondergaan en dat Jacob ontslagen zou worden van alle rechtsvervolging, maar wel tot zijn 16de in een rijksopvoedingsgesticht geplaatst moest worden.
De inschrijving voor de dienstplicht vermeldt dat de niet ter plekke aanwezige Jacob 152,4 cm lang is en te klein zou zijn. Toch wordt hij in december 1902 ‘Tot den dienst aangewezen.’
IVl. JAN ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Oldeholtpade 12-09-1832, rk, arbeider; boerenknecht (1860), overleden te Oldeholtpade 13-02-1898, trouwt te Weststellingwerf 21-04-1860 met
GEERTJE JANNES HOGELING, geboren te Ter Idzard 22-01-1838, rk, dienstmeid (1860), overleden te Weststellingwerf 29-09-1891, dochter van Jannes Johannes Hogeling, arbeider (1860), en Antje Berends Elfrink.
Uit dit huwelijk:
1. CATHARINA, geboren te Ter Idzard 03-04-1861, overleden te Blemendaal 19-06-1940. [= Zuster Eustochia]
2. JOHANNES, geboren te Oldeholtpade 28-04-1864, overleden te Oldeholtpade 21-05-1866.
3. ANNA, geboren te Oldeholtpade 13-11-1866, volgt Vag/c.
4. ARNOLDUS JOHANNES, geboren te Oldeholtpade 02-02-1871, volgt Vah.
5. JOHANNA MARIA, geboren te Oldeholtpade 07-12-1873, volgt Vai.
6. JOHANNES FRANCISCUS, geboren te Oldeholtpade 09-03-1877, overleden te Gennep 30-11-1944.
In 1854 staat Jan Arends Spin terecht vanwege “pogingen tot het bemagtigen of dooden van wild door bij de wet verboden middelen”. Dat stropen komt hem duur te staan, want hij wordt veroordeeld tot een boete van fl. 20,- of 14 dagen gevangenisstraf.
Bij de huwelijksbijlagen bevinden zich ook hier twee Certificaten van Onvermogen. Jan is in 1852 ingelijfd bij het 8ste regiment Infanterie, waar hij vervolgens vijf jaar heeft gediend. Geertje woont in 1860 officieel in Oldeholtpa, maar houdt als dienstmeid verblijf in Sonnega.
Zoontje Johannes (kind 2) is op 2-jarige leeftijd in een sloot nabij Oldeholtpa verdronken.
Jan Arends verkoopt in april 1882 zijn huisje met land te Wolvega aan het Rooms Katholiek armbestuur voor de somma van fl. 232,-.
Johannes Franciscus (kind 6) (blond haar, blauwe ogen en 1.67 cm lang) is op 19-12-1896 in dienst gegaan en op 07-01-1897 al weer vrijgesteld wegens gebreken.
IVm. HETTE ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Oldeholtpade 17-12-1833, rk, veehouder (1871); arbeider, overleden te Ter Idzard 26-06-1889, begr. Ter Idzard, trouwt (1) te Weststellingwerf 22-02-1868 met
ALEIDA KORNELIS MOEZEN, geboren te Ter Idzard 23-04-1836, rk, overleden te Ter Idzard 23-09-1871, dochter van Kornelis Jans Moezen, boer, en Siebrigje Willems de Boer.
Uit dit huwelijk:
1. LEVENLOOS GEBOREN KIND, geboren te Ter Idzard 14-12-1868.
2. LEVENLOOS GEBOREN KIND, geboren te Ter Idzard 23-01-1870
3. LEVENLOOS GEBOREN KIND, geboren te Ter Idzard 22-09-1871
HETTE ARENDS SPIN, trouwt (2) te Weststellingwerf 22-11-1884 met
AALTJE ENZING, geboren te Oldeholtpade 14-12-1850, rk, overleden te Ter Idzard 17-05-1943, dochter van Jozeph Enzing, slager, en Tjeerdje Roelofs Berghof.
Uit dit huwelijk:
1. MARINUS MARTINUS, geboren te Wolvega 19-12-1886, volgt Vaj.
Hette is vrijgeloot voor de Nationale Militie.
Uit het eerste huwelijk van Hette Arends met Aleida Kornelis Moezen wordt tot drie maal toe een levenloos kind geboren. In deze periode wonen ze in Ter Idzard in het huis nr. 9 (1868/1871) en het huis nr. 48f (1871). Het drama is compleet als een dag na de geboorte van haar derde levenloze kind ook Aleida zelf op 35-jarige leeftijd overlijdt.
In de daarop volgende jaren blijft Hette kennelijk alleen, totdat hij in 1884 met Aaltje Enzing trouwt. Aaltje was eerder gehuwd met Marinus Ekkelboom, die op 27 april 1881 te Wolvega overleed. Aaltjes vader was slager in Wolvega.
Hette en Aaltje vestigen zich op 12 mei 1889 vanuit Wolvega in Ter Idzard, in het huis nr. 21d. Naast hun zoontje Marinus Martinus maken ook drie kinderen uit het eerste huwelijk van Aaltje deel uit van het gezin. Voor Hette brengt de verhuizing naar Ter Idzard weinig goeds mee, hij overlijdt ruim een maand later. Wellicht was zijn slechte gezondheid ook wel juist de reden om in te trekken bij zijn zoon.
Het beroep van Aaltje wordt eerst vermeld als ‘geen’. Later is dit in het bevolkingsregister 1880-1900 doorgehaald en veranderd in ‘naaister’. Mogelijk heeft Aaltje na het overlijden van Hette op deze manier voorzien in het levensonderhoud van haar en haar kinderen.
In mei 1908 vestigt Aaltje Enzing zich in huis nr. 39 in Ter Idzard; haar beroep is dan ‘veehoudster’. In mei 1910 vertrekt zij samen met zoon Marinus Martinus weer uit dit huis. Een zoon uit haar huwelijk met Ekkelboom blijft achter op dit adres en sticht daar zijn gezin.
IVn RINKE ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Oldeholtpade 04-08-1835, rk, arbeider; boereknecht (1874), overleden te Ter Idzard 16-01-1900, trouwt te Weststellingwerf 25-07-1874 met
MARIA HENDRIKA ELIZABETTHA VAN DER BOOM, geboren te Vledder 22-08-1848, rk, dienstmeid (1874), overleden te Ter Idzard 15-05-1881, dochter van Hendrik Martens van der Boom en Eva Vaubaillon.
Uit dit huwelijk:
1. CATHARINA MARIA, geboren te Ter Idzard 08-07-1875, volgt Vaj/a.
2. HENDRIKUS MARTINUS JOZEF, geboren te Ter Idzard 28-05-1877, fabrieksarbeider/ melkknecht, overleden te Wolvega 21-11-1962.
3. EVA MARIA, geboren te Ter Idzard 21-06-1879, volgt Vak.
Rinke verlaat zijn ouderlijk huis (huis nr. 45 in Ter Idzard) op 12 mei 1855 en vertrekt dan naar Wolvega.
Uit de huwelijksbijlagen wordt duidelijk dat Rinke is vrijgeloot voor de Nationale Militie en dat hij en zijn aanstaande vrouw niet in staat zijn de kosten voor het voltrekken van het huwelijk te betalen.
Maria Hendrika Elizabettha is afkomstig van Nijeholtpa. Haar vader is al een jaar na haar geboorte in Vledder overleden. De naam van haar moeder wordt ook wel geschreven als Eva van Baillon of van Buillon. Maria wordt slechts 33 jaar oud en laat dan drie heel jonge kinderen na.
Dochter Catharina Maria (kind 1) is op 1 mei 1893 van Ter Idzard uitgeschreven naar Burgsteinfurt, Duitsland. In 1894 keert ze terug naar Ter Idzard. Op 13 juli 1898 vertrekt ze weer naar Burgsteinfurt om in mei 1899 weer terug te keren. En ook zoon Hendrikus Martinus Jozef (kind 2) zoekt zijn heil in Duitsland. Op 23 september 1897 verhuist hij naar Borghorst. In april 1898 keert hij terug naar Ter Idzard en anderhalf jaar later vertrekt hij wederom naar Duitsland, Essen. [2] Hendrikus is vrijgesteld van dienst omdat hij de enige zoon is.
Het bevolkingsregister 1900-1910 van Ter Idzard vermeldt het adres nr. 48c.
IVo. MARTEN ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Oldeholtpade 18-05-1837, rk, arbeider, overleden te Wolvega 03-12-1915, trouwt te Weststellingwerf 08-05-1868 met
JANTJE JURJENS WITHAAR, geboren te Ter Idzard 23-04-1842, rk, dienstmeid (1868), overleden te Leeuwarden 13-10-1902, dochter van Jurjen Jans Withaar, arbeider, en Aaltje Jans Rigtsma.
Uit dit huwelijk:
1. CATHARINA, geboren te Ter Idzard 22-09-1869, volgt Vak/a.
2. AREND, geboren te Ter Idzard 11-10-1871, overleden in huis nr. 48 te Ter Idzard 08-06-1879.
3. AALTJE, geboren te Ter Idzard 09-05-1875, volgt Val.
Marten Arends is vrijgeloot voor de Nationale Militie.
Jantje Jurjens is volgens het bevolkingsregister op 30 november 1869 ambtshalve op het adres huis 48b in Ter Idzard ingeschreven. Dat is anderhalf jaar na hun huwelijk. Wat de betekenis hiervan is is niet helemaal duidelijk.
Dochter Catharina is in het bevolkingsregister 1880-1900 uitgeschreven van het adres 48b in Ter Idzard onder verwijzing naar de dienstboderegeling nr. 130.
In oktober 1902 overlijdt moeder Jantje en Marten staat er dan alleen voor. Zijn dochter Catharina trekt echter nog die zelfde maand met haar man bij vader in (huis 48b in Ter Idzard). Catharina komt dan vanaf het adres huis nr. 48i in Blesdijke. Een jaar later trekt Marten in bij zijn dochter Aaltje in Ter Idzard. In oktober 1909 wordt hij daar weer uitgeschreven; zijn dochter is met haar gezin dan inmiddels vertrokken naar Wonseradeel.
De echtgenoten van Aaltje en Catharina, resp. Jetse Dijkstra en Bernardus Dijkstra zijn broers.
IVp. JANTJE ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Oldeholtpade 17-03-1839, rk, dienstmeid (1867), overleden te Blesdijke 25-11-1908, trouwt te Weststellingwerf 04-05-1867 met
ALPHERT JANS BOS, geboren te Oldeholtpade 04-06-1842, rk, boerenknecht (1867), overleden te Ter Idzard 16-12-1887, zoon van Jan Hendriks Bos, arbeider, en Rinske Alpherts Fleer.
Uit dit huwelijk:
1. JOHANNES, geboren te Oldeholtpade 01-08-1868.
2. CATHARINA, geboren te Oldeholtpade 25-11-1872, volgt Val/a.
3. RINSKE, geboren te Ter Idzard 21-05-1875.
4. ARNOLDUS JOHANNES, geboren te Ter Idzard 05-07-1878, overleden te Weststellingwerf 02-05-1969, trouwt te Weststellingwerf op 26-08-1922 met AALTJE DE GRAAF, geboren te Oldemarkt 11-04-1879, overleden te Noordwolde 26-10-1947, dochter van Eize de Graaf en Nelligje van der Veen.
5. LEVENLOOS GEBOREN KIND, Weststellingwerf 06-05-1885.
Alphert Jans is vrijgeloot voor de Nationale Militie, zo blijkt uit de huwelijksbijlagen. Het gezin woont in de periode 1880-1900 in huis nr. 41b in Ter Idzard.
Johannes (kind 1) is op 11 mei 1887 vertrokken naar Steenwijkerwold. Hij keert op 27 december 1887 – kort na het overlijden van zijn vader – terug naar Ter Idzard.
Rinske (kind 3) vertrekt in mei 1889 naar Wolvega, vermoedelijk om een betrekking als dienstmeid te gaan vervullen.
Op 14-03-1906 verkoopt Jantje Arends haar huis en grond aan Johannes, Rinske en Arnoldus voor een bedrag van fl. 1211,-.
IVq. ALBERT ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Ter Idzard 18-08-1840, arbeider, overleden te Oldeholtpade 14-10-1911, trouwt (1) te Weststellingwerf 06-09-1873 met
MARIA WOLTERINK, geboren te Ter Idzard 22-09-1849, arbeidster (1873), overleden te Ter Idzard 19-05-1876, dochter van Frederik Jans Wolterink en Geertje Alberts Postma.
Uit dit huwelijk:
1. CATHARINA MARIA, geboren te Ter Idzard 03-02-1875, overleden te Oldeholtpade 13-02-1886.
ALBERT ARENDS SPIN, trouwt (2) te Weststellingwerf 03-05-1879 met
JOHANNA POSTMA [Jantje], geboren te Oldeholtpade 04-03-1857, rk, arbeidster (1879), overleden te Oldeholtpade 20-11-1934, begraven te Wolvega, dochter van Anne Alberts Postma, arbeider, en Luitje Johannes Hogeling.
Uit dit huwelijk:
1. ANDRIES, geboren te Ter Idzard 13-01-1881, volgt Vam/a.
2. LUITJE, geboren te Ter Idzard 20-11-1883, volgt Vam/b.
3. CATHARINA MARIA, geboren te Oldeholtpade 12-01-1887, volgt Van.
4. AREND, geboren te Oldeholtpade 05-10-1890, overleden te Oldeholtpade 14-10-1891.
5. AREND, geboren te Oldeholtpade 16-10-1892, overleden te Heerenveen 15-11-1974, begraven te Wolvega, trouwt te Weststellingwerf 16-04-1921 met JITSKE BOUWHUIS, geboren te Tirns, Wymbritseradeel 28-10-1889, overleden/ begraven te Wolvega 26/30-04-1979, dochter van Catharinus Bouwhuis en Sytske de Jong.
6. RINKE, geboren te Oldeholtpade 16-04-1897, volgt Vao.
Op 30 april 1859 is Albert ingelijfd bij de Nationale Militie. Op 29 april 1861 is hij daaruit weer ontslagen uit hoofde van ‘expiratie van dienst’.
Volgens het bevolkingsregister 1860-1880 woont het gezin in die periode in huis 6c in Ter Idzard. Albert verliest zijn vrouw al een jaar na de geboorte van hun enige dochter, die overigens ook al geen lang leven beschoren is. In de periode 1880-1900, als Albert inmiddels hertrouwd is met Jantje Postma, wordt huis 33 vermeld als woonadres. Vanuit dit adres is men vertrokken naar Oldeholtpade. Bij beide huwelijken is sprake van een Certificaat van Onvermogen.
Zoon Rinke wordt in november 1910 wegens mishandeling veroordeeld tot fl. 2,- boete of één week tuchtschool.
Jantje Postma, trouwt – na het overlijden van Albert – op 31 augustus 1912 te Weststellingwerf met Lykle Nijholt, geboren 22 maart 1845 te Sint Nicolaasga, zoon van Sjoerd Lykles Nijholt en Marijke Jetzes Bosman.
IVr. ROELOFJE ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Ter Idzard 11-09-1844, rk, overleden/ begraven te Wolvega 30-11/04-12-1916, trouwt te Weststellingwerf 30-04-1880 met
JOHANNES ROELOFS SCHELTINGA, geboren te Wolvega 29-03-1845, rk, veehouder (1880), overleden/begraven te Wolvega 18/22-11-1926, zoon van Roelof Johannes Scheltinga en Geertruida Hendriks Woudberg.
Uit dit huwelijk:
1. CATHARINA HENDRICA, geboren te Wolvega 13-01-1882, overleden te Denekamp 12-12-1957, begraven te Denekamp.
2. WIEBERTA POULINA, geboren te Weststellingwerf 25-07-1885.
3. RUDOLPHUS LODEWIJKUS, geboren te Weststellingwerf 06-12-1887, volgt Vao/a.
Johannes Roelofs Scheltinga wordt op 32-jarige leeftijd weduwnaar van Wiebigje B. Bos. Enkele jaren later trouwt hij met Roelofje. Johannes is 37 jaar lid geweest van het Rooms-Katholiek Armbestuur in Wolvega.
IVs. ANNE ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Ter Idzard 13-07-1846, arbeider/dagloner, overleden/begraven te Losser 02/06-06-1933, trouwt te Weststellingwerf 06-05-1881 met
MARGARETHA JANSEN, geboren te Ter Idzard 28-02-1858, rk, dienstmeid (1881), overleden te Bedum 12-10-1918, dochter van Petrus Jansen, timmerman (1881), en Anna Elisabeth Algra.
Uit dit huwelijk:
1. CATHARINA GEERTRUIDA, geboren te Ter Idzard 28-03-1882, rk, kloosterlinge, overleden te Den Bosch 12-06-1959, begraven te Den Bosch.
2. PETRUS LAMBERTUS (PE), geboren te Ter Idzard 05-08-1884, rk, medewerker wijnhandel, overleden te Brussel, België 1943, begraven te Brussel, trouwt met ZOÉ OCTAVIE GHISLOVINE DARVILLE, geboren te Jambes 17-12-1893, rk, winkelier, overleden te Jette, België 09-11-1980, dochter van Auguste Darville en Marie Jacques.
3. ARNOLDUS JOHANNES, geboren te Ter Idzard 07-03-1887, volgt Vap.
4. LAMBERTUS JOHANNES, geboren te Ter Idzard 03-12-1889, volgt Vaq.
5. ANNA MARIA, geboren te Weststellingwerf 27-06-1892, volgt Var.
6. JOHANNES JOSEPHUS, geboren te Ter Idzard 19-03-1895, volgt Vas.
7. THEODORUS NICOLAAS, geboren te Ter Idzard 19-09-1897, volgt Vat.
8. MARTINUS HENDRIKUS, geboren te Losser 13-03-1900, rk, winkelbediende (1926);etaleur, overleden te/begraven te Losser/Usselo 13/16-04-1987, trouwt te Molenbeek, België 25-11-1944 met ZOÉ OCTAVIE GHISLOVINE DARVILLE, geboren te Jambes 17-12-1893, rk, winkelier, overleden te Jette, België 09-11-1980, dochter van Auguste Darville en Marie Jacques.
Anne Arends is op 9 mei 1866 ingelijfd bij de Nationale Militie en “uit hoofde van expiratie van dienst” daaruit op 6 mei 1871 weer ontslagen. Beide echtelieden overleggen bij hun huwelijk een Certificaat van Onvermogen.
Anne en Margaretha verhuizen mert hun gezin op 11 mei 1898 vanuit Ter Idzard (huizing 45) naar Losser. Dochter Catharina Geertruida (kind 1) ging hen een half jaar eerder al voor. Zij gaat later het klooster in en gaat dan door het leven met haar religieuze naam Marie Bonita. Zij is op 20-09-1905 ingeschreven in Barbaragesticht Culemborg, komend van ’s Hertogenbosch en op 18-05-1908 vertrokken naar Boxmeer.
Anne Arends is overleden in Losser, de Marke, wijk M, nr. 163.
Zoé Darville trouwde na het overlijden van Petrus Lambertus (kind 2) met zijn broer Martinus Hendrikus (kind 8). Hetzelfde gebeurt met twee andere broers: Arnoldus Johannes (kind 3) trouwt met Johanna Echtermeijer, maar als hij overlijdt trouwt Johanna met zijn broer Theodorus Nicolaas (kind 7).
Zie foto bij IVt.
IVt. GERRIT ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Ter Idzard 12-01-1849, rk, arbeider, overleden te Gronau, Duitsland 23-12-1933, trouwt te Weststellingwerf 04-05-1872 met
JANTJE OOSTERHOF, geboren te Ter Idzard 26-008-1851, overleden te Gronau, Duitsland 03-05-1899, dochter van Thijs Jans Oosterhof, grofsmid, en Lutske Sietze van der Mei.
Uit dit huwelijk:
1. ARNOLDUS, geboren te Ter Idzard 15-07-1872, overleden te Ter Idzard 08-04-1873.
2. LUTSKE, geboren te Ter Idzard 06-11-1873, volgt Vau/1.
3. ARNOLDUS, geboren te Ter Idzard 09-01-1876, overleden te Ter Idzard 12-01-1876.
4. CATHARINA, geboren te Ter Idzard 12-12-1876, volgt Vau/2.
5. ARNOLDUS, geboren te Ter Idzard 05-10-1878, volgt Vav/1.
6. JANNA, geboren te Ter Idzard 26-05-1881, volgt Vav/2.
7. THIJS, geboren te Ter Idzard 22-06-1884, overleden te Ter Idzard 05-01-1885.
8. THIJS, geboren te Ter Idzard 04-08-1885.
9. JAN, geboren te Ter Idzard 22-07-1892, overleden te Ter Idzard 14-08-1893.
Gerrit Arends Spin heeft in 1869 een plaatsvervanger gevonden voor de Nationale Militie. Bij de huwelijksbijlagen bevindt zich – zowel voor Gerrit als voor Jantje – een Certificaat van Onvermogen.
In 1873 is het adres: Ter Idzard, huis nr. 48c; in 1876 is het nr. 21a.
Gerrit en Jantje vertrekken op 14 april 1897 vanuit Ter Idzard naar Gronau, Duitsland. Hun zoon Arnoldus (5) is een half jaar eerder al gegaan. Janna (6) en Thijs (8) vertrekken op dezelfde datum als hun ouders. Het bevolkingsregister 1900 – 1910 van Ter Idzard vermeldt dat Gerrit Spin, werkend in Duitsland, op 2 oktober 1908 ambtshalve is ingeschreven. Lutske (2) is uit Ter Idzard vertrokken onder verwijzing naar de dienstbodenregeling nr. 128. Catharina (4) wordt in mei 1895 uit het huis nr. 21g in Ter Idzard uitgeschreven naar Wolvega.
IVu. KLAAS ARENDS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIf.] geboren te Weststellingwerf 19-07-1851, rk, arbeider, overleden te Enschede 07-11-1936, trouwt te Weststellingwerf 01-05-1880 met
GEERTRUIDA FLEER, geboren te IJsselham 12-01-1853, overleden voor nov. 1936, dienstmeid (1880), dochter van Andries Fleer en Maria Vroklage.
Uit dit huwelijk:
1. MARIA HENDRICA, geboren te Oldeholtpade 24-06-1881, overleden te Oldeholtpade 28-01-1889.
2. ARNOLDUS, geboren te Weststellingwerf 30-04-1885, volgt Vaw.
3. ANDRIES, geboren te Oldeholtpade 16-05-1890, volgt Vax.
4. MARIA HENDRICA CATHERINA, geboren te Weststellingwerf 07-11-1895, volgt Vay.
Bij hun huwelijk hebben Klaas en Geertruida beide een Certificaat van Onvermogen overlegd. Klaas had vrijstelling van dienst gekregen wegens broederdienst. In januari 1881 verhuizen Klaas en Geertruida van huis nr. 45 in Ter Idzard naar Oldeholtpa.
Zie foto bij IVt.
IVu/a. HENDRIK DAMHUIS, [ouderpaar: zie generatie IIIg.] geboren te Joure 29-08-1838, overleden te Haskerland 25-12-1867, trouwt te Haskerland 20-05-1866 met
ANTJE BOUMA, geboren te Oldeouwer (gem. Doniwerstal) 09-03-1834, dochter van Albert Hendriks Bouma en Grietje Bokkes Bakker.
Uit dit huwelijk:
1. GRIETJE, geboren te Haskerland 13-05-1868, overleden te Haskerland 20-11-1871.
Hendrik Damhuis wordt geboren in 1838, maar pas twintig jaar later, op 15 maart 1858 (!) door zijn moeder erkend.
Grietje wordt geboren vijf maanden nadat haar vader is overleden.
IVv. JACOBA MARIA DAMHUIS, [ouderpaar: zie generatie IIIh.] geboren te Leeuwarden 14-12-1833, dienstmeid (1859), overleden te Rotterdam 30-08-1909, trouwt te Wolvega 05-05-1859 met
JOHANNES ARENDS DE VRIES, geboren te Blesdijke 5-10-1834, boerenknecht (1859), overleden te Wolvega 09-08-1904, zoon van Arend Hendriks de Vries en Antje Hendriks Spoelstra.
Uit dit huwelijk:
1. AREND, geboren te Weststellingwerf 01-05-1860, volgt Vay/a.
2. ANNA MARIA, geboren te Wolvega 14-07-1864, volgt Vay/b.
3. JULIA, geboren te Weststellingwerf 10-06-1866, overleden te Moergestel 12-03-1953.
4. VRONIKA, geboren te Weststellingwerf 24-08-1868, volgt Vay/c.
4. MARIA, geboren te Weststellingwerf 27-11-1870.
5. LEVENLOOS GEBOREN KIND, geboren te Weststellingwerf 11-10-1875.
6. MARIA FRANCISCA, geboren te Weststellingwerf 04-09-1878, trouwt (1) te Rotterdam 15-06-1921 met JOHANNES VAN AKEN, geboren te Klundert 07-03-1877, overleden te Rotterdam 16-02-1931, zoon van Theodorus van Aken en Maria Ors, trouwt (2) te Geertruidenberg 13-08-1933 met JOHANNES VAN ERP, geboren te Waspik ca. 1870, zoon van Hendrikus van Erp en Antonia Kusters.
IV.v/a. HENDRIK BERENDS DAMHUIS, [ouderpaar: zie generatie IIIh.] geboren te Leeuwarden 03-10-1836, overleden te Gelderingen (Steenwijkerwold) 18-12-1924, arbeider, trouwt (1) te Weststellingwerf 02-05-1862 met
LUITJE KLAZES HOGELING, geboren te Wolvega 15-09-1823, overleden te Oldeholtpa 01-09-1899, dochter van Klaas Johannes Hogeling en Grietje Beerends Zijlstra.
Uit dit huwelijk:
1. BERNARDUS, geboren te Weststellingwerf 28-03-1863, overleden te Weststellingwerf 10-04-1865.
2. GERRIT, geboren te Weststellingwerf 28-03-1863, overleden te Weststellingwerf 22-12-1863.
3. GERRIT, geboren te Ter Idzard 22-02-1865, volgt Vaz/a.
HENDRIK BERENDS DAMHUIS trouwt (2) te Bolsward 08-02-1902 met
JITSKE FLUITMAN, geboren te Woudsend 29-12-1831, overleden te Weststellingwerf 21-10-1911, dochter van Gerben Sijtzes Vluitman en Marijke Pieters de Ree.
Hendrik Berends Damhuis is overleden in de buurtschap Gelderingen, gesticht de Voorzienigheid in Steenwijkerwold.
Jitske Fluitman ook: Yetske Vluitman.
IVw. STEPHANUS BERENDS [Steven] DAMHUIS, [ouderpaar: zie generatie IIIh.] geboren te Leeuwarden 26-10-1841, arbeider, overleden te Sneek, 10-11-1906, trouwt te Wymbritseradeel 08-05-1875 met
JANKE JOHANNES KLEINBEREND, geboren te Aengwirden 03-06-1846, overleden te Sneek 16-06-1924, dochter van Johannes Kleinberend en van Elisabeth Harmens Lenes.
Uit dit huwelijk:
1. JOHANNES, geboren te Tirns [Wymbritseradeel] 22-05-1876, volgt Vaz/b.
2. BERNARDUS, geboren te Nijland [Wymbritseradeel] 31-05-1877, overleden te Nijland (Wymbritseradeel) 07-06-1878.
3. BERNARDUS, geboren te Nijland [Wymbritseradeel] 24-09-1878.
4. ELIZABETH, geboren te Nijland [Wymbritseradeel] 08-01-1881, volgt Vaz/c.
5. HENDRIKUS, geboren te IJsbrechtum [Wymbritseradeel] 05-06-1882, volgt Vaz/d.
6. JULIUS, geboren te IJsbrechtum [Wymbritseradeel] 23-03-1885, overleden te Wymbritseradeel 25-10-1885.
7. JULIUS, geboren te IJsbrechtum [Wymbritseradeel] 24-03-1887, volgt Vaz/e.
8. JACOBA, geboren te IJsbrechtum [Wymbritseradeel] 29-06-1891, volgt Vaz/e.1.
IVw/a. HENDRICUS BRONSWIJK, [ouderpaar: zie generatie IIIi.] geboren te Weststellingwerf 20-08-1855, overleden te Wolvega 19-02-1930, trouwt te Weststellingwerf 25-04-1885 met
ALEIDA WEDA, geboren te Paasloo 08-03-1860, overleden te Weststellingwerf 27-10-1932, dochter van Petrus Weda en Hendrika Froklage.
Uit dit huwelijk:
1. HENDRICUS ALBERTUS, geboren te Steggerda [Weststellingwerf] 23-01-1886, overleden te Rauwerderhem 20-12-1963, trouwt te Weststellingwerf 12-11-1932 met JOHANNA VISSER, geboren te Huizum 26-02-1894, d.v. Jacob Visser en Riemke Jorna.
Met slechts 1,58 m. is Hendricus Albertus toch ‘Tot den dienst aangewezen’.
2. PETRUS JOHANNES, geboren te Steggerda [Weststellingwerf] 15-09-1887, volgt Vaz/f.
3. JOHANNES GERARDUS, geboren te Steggerda 16-11-1889, boerenknecht.
Met slechts 1,54 m. is Johannes Gerardus vrijgesteld van de dienstplicht omdat hij te klein is.
4. GERARDUS JOHANNES, geboren te Steggerda 24-07-1892, volgt Vaz/g.
5. JOZEFUS JOHANNES, geboren te Weststellingwerf 25-11-1894, overleden te Weststellingwerf 12-03-1896.
6. JOZEFUS JOHANNES, geboren te Weststellingwerf 16-01-1897, overleden te Weststellingwerf 12-03-1897.
7. JOZEFUS JOHANNES, geboren te Steggerda 02-03-1898, volgt Vaz/h.
IVx. LAMMERT ARENDS DAMHUIS, [ouderpaar: zie generatie IIIj.] geboren te Blesdijke 22-06-1842, arbeider, overleden te Westenwold (Steenwijkerwold) 02-08-1889, trouwt te Steenwijkerwold 26-04-1879 met
MARIA KLEINSMIT, geboren te Steenwijkerwold 22-09-1853, overleden te Gelderingen [Steenwijkerwold] 20-03-1931, dochter van Jan Kleinsmit en Likeltje Ratelman.
Uit dit huwelijk:
1. GEERTRUIDA MARIA, geboren te Weststellingwerf 12-04-1880, volgt Vba.
2. JOHANNES HERONIMUS, geboren te Westenwold [Steenwijkerwold] 06-10-1881, botermaker, trouwt te Ambt Hardenberg 05-06-1908 met MARIA BEMBOOM, geboren te Slagharen 26-01-1881, overleden te Slagharen 27-02-1952, dochter van Bernardus Hendricus Bemboom en Maria Aleida Wehkamp.
3. ARNOLDUS BERNARDUS ANTONIUS, geboren te Westenwold [Steenwijkerwold] 17-01-1883, volgt Vba/a.
4. JOHANNES HERMANUS, geboren te Westenwold [Steenwijkerwold] 05-01-1885, volgt Vba/a.1.
5. ELISABETH HELENA, geboren te Westenwold [Steenwijkerwold] 23-04-1886, volgt Vba/b.
6. BERNARDUS HENDRIKUS, geboren te Westenwold [Steenwijkerwold] 14-05-1888, boerenknecht.
IVy. BERNARDUS ARENDS DAMHUIS, [ouderpaar: zie generatie IIIj.] geboren te Blesdijke 02-08-1844, overleden te Oldemarkt 02-08-1889, arbeider/boerenknecht, trouwt te Oldemarkt 03-12-1869 met
HENDRIKA MOLENKAMP, geboren te Avereest 22-09-1843, overleden te Basse (Steenwijkerwold) 16-04-1893, dienstmeid, dochter van Gerrit Molenkamp en Hendrika Gutslo, winkelierster.
Uit dit huwelijk:
1. ARNOLDUS, geboren te Oldemarkt ca. 1872, volgt Vba/c.
2. GERRIT, geboren te Blesdijke 26-11-1875, volgt Vba/d.
3. HENDRICUS BERNARDUS, geboren te Basse [Steenwijkerwold] 10-02-1881, boerenknecht/dagloner, wonend in Wiegbold Wolbeck, Kreis Munster in Pruisen, Duitsland, trouwt in 1908 met ELISABETH OVERMANN, dienstmeid, wonend in Wiegbold Wolbeck, d.v. Johann Theodor Overmann en Maria Osthues.
IVy/a. HENDRICUS DAMHUIS, [ouderpaar: zie generatie IIIj.] geboren te Blesdijke 21-01-1847, overleden te Weststellingwerf 09-12-1902, trouwt te Weststellingwerf 07-05-1892 met
IDSKE DAMHUIS, geboren te Weststellingwerf 22-11-1861, overleden te Weststellingwerf 11-09-1916, dochter van Johannes Davids Damhuis en Catharina Jans Schreurs.
Uit dit huwelijk:
1. GEERTRUIDA CATHARINA, geboren te Weststellingwerf 10-05-1893, overleden te Weststellingwerf 20-12-1899.
2. CATHARINA, geboren te Weststellingwerf 30-08-1894, volgt Vba/e.
3. LEVENLOOS GEBOREN KIND, geboren te Weststellingwerf 23-06-1895.
4. ARNOLDUS THEODORUS, geboren te Blesdijke 29-08-1896, volgt Vba/f.
5. JOHANNA THEODORA, geboren te Weststellingwerf 18-11-1897, trouwt te Weststellingwerf 11-05-1929 met YPKE MINNEMA, geboren te Tirns 18-01-1901, z.v. Rein Minnema en Magrieta Bouwer.
6. LAMBERTA JOHANNA, geboren te Weststellingwerf 21-08-1899, overleden te Gelderingen [Steenwijkerwold] 27-07-1942.
7. GERHARDUS BERNARDUS, geboren te Blesdijke [Weststellingwerf] 18-02-1901, overleden te Leeuwarden 06-05-1950, slager, wonend te Leeuwarden (1928), trouwt te Haskerland 12-01-1928 met LOLKJE VAN DER ZEE, geboren te Joure 24-08-1902, d.v. Ate van der Zee en Klaaske de Jong.
Ypke Minnema, de man van Johanna Theodora, is op 16 januari 1924 veroordeeld tot fl. 20,- boete of 20 dagen hechtenis wegens diefstal
IVz. LAMBERTUS ALBERTS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIk.] geboren te Blesdijke 29-06-1853, veehouder, overleden te Peperga 23-04-1918, trouwt te Oldemarkt 27-04-1895 met
JOHANNA CATHARINA BOUWMA, geboren te Oldemarkt 13-08-1861, overleden te Weststellingwerf 09-11-1901, dochter van Hendrikus Bouwma en Akke Pieters Smit.
Uit dit huwelijk:
1. GEERTRUIDA CATHARINA, geboren te Blesdijke 13-03-1896, volgt Vbb.
2. ALBERTUS JOHANNES, geboren te Blesdijke 10-09-1897, volgt Vbc.
3. GERARDUS PETRUS, geboren te Blesdijke 10-12-1898, overleden te Blesdijke 30-07-1900.
4. LEVENLOOS GEBOREN KIND, geboren te Blesdijke 02-01-1901.
Lambertus is op 12 mei 1871 uit huis nr. 40 te Blesdijke vertrokken naar Ter Idzard, ongetwijfeld om ergens te werken als knecht. Later keert hij weer terug naar Blesdijke. Volgens het bevolkingsregister 1910-1920 woont hij dan weer in het huis nr. 40. Drie maanden na hun huwelijk wordt ook Johanna Catharina Bouwma ingeschreven in Blesdijke. Ze gaat dan vergezeld van haar twee jonge kinderen uit een eerder huwelijk met Johannes Damhuis (geboren 17 juli 1857 te Blesdijke) met wie ze op 23 april 1887 te Weststellingwerf trouwde.
IVaa. JACOB ALBERTS SPIN, [ouderpaar: zie generatie IIIk.] geboren te Blesdijke 08-08-1855, boer/arbeider; tolgaarder (1888), overleden te Steenwijk 28-12-1888, trouwt te Weststellingwerf 14-04-1883 met
WILLEMINA BENNINK, geboren te Blesdijke 17-10-1858, naaister (1883), overleden te Blesdijke 15-07-1891, dochter van Hendricus Thijsses Bennink en Aukjen Jagtman, arbeidster.
Uit dit huwelijk:
1. ALBERTUS LAMBERTUS, geboren te Blesdijke 20-01-1884, volgt Vbd.
2. AGATHA, geboren te Blesdijke 24-02-1886, volgt Vbe.
3. HENDRIKUS MATTHIJS, geboren te Steenwijk 27-11-1888, overleden te Steenwijkerwold 17-06-1963, boerenknecht/ veehouder trouwt te Steenwijkerwold 30-04-1921 met LAMBERTA BOS, geboren te Tuk, Steenwijkerwold 17-03-1893, overleden 20-07-1975, dochter van Peter Bos en Imme Rensia Meulman.
Jacob Alberts heeft geen dienst hoeven doen omdat zijn lotnummer buiten oproeping bleef. In april 1888 verhuist het gezin van Blesdijke (nr. 40) naar Steenwijk. Hendrikus Matthijs wordt daar eind november 1888 geboren “in het huis buiten de Woldpoort”. Slechts een maand later overlijdt zijn vader in hetzelfde huis, waarna Willemina met haar kinderen enkele maanden later terugkeert naar huis nr. 40 inBlesdijke. Ruim twee jaar later overlijdt ze daar.
Op 15 april 1896 vertrekt Agatha (kind 2) als 10-jarige uit Blesdijke naar Warga, gem. Idaarderadeel. Drie jaar later – in mei 1899 – vestigt ze zich weer in Blesdijke, in huis nr. 34b bij Matthijs Bennink en zijn vrouw. Matthijs Bennink is een broer van Willemina. Ook Hendrikus Matthijs (kind 3) staat later bij hem ingeschreven. Op 1 mei 1907 verhuizen ze samen met het gezin van Matthijs naar Steenwijkerwold.
Hendrikus Matthijs (3) wordt vrijgesteld van dienstplicht wegens gebreken, kennelijk aan rug en ogen, Zijn geringe lengte van slechts 1 meter 56 is geen belemmering.
[1] fuselier: een met een geweer bewapende gewone soldaat.
[2] Zie voor een toelichting de paragraaf Armoede.
[2] Zie voor meer informatie de paragraaf over de migratie naar Twente.