Jan Spin was begin 1900 een beruchte verschijning in de omgeving van Steenwijk. Veelal door drank beneveld werden er heel wat wandaden gepleegd. Jan maakte het behoorlijk bont, maar hij was niet de enige Spin die nogal eens in aanvaring kwam met justitie.

De Schrik van de Havelterberg.
Jan Spin[1], een zoon van Jan Spin en Andriesje Luchtmeier, was een tamelijk berucht figuur in Steenwijk en omgeving aan het eind van de 19e en het begin van de 20ste eeuw. Er waren er die het nog bonter maakten, maar Jan kon er ook wat van. Niet voor niets werd hij de Schrik van de Havelterberg genoemd.
In 1895 – Jan was toen 19 jaar – werd hij tot drie maanden gevangenisstraf veroordeeld wegens het opzettelijk en wederrechtelijk beschadigen van eens anders goed. Een fraaie juridische formulering voor het feit dat hij in Zuidveen met een mes de kleding van Veronica Kroon had stukgesneden. Nog in hetzelfde jaar bracht hij uit minnenijd een ernstige hoofdwond toe aan H. Wobben. Omdat er sprake was van recidive werd hij veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf.

De veroordelingen volgden elkaar in rap tempo op en zo werd Jan in 1902 door de rechtbank in Heerenveen bij verstek veroordeeld tot twee maanden gevangenisstraf wegens vernieling van een kledingstuk. Met een mes in de hand zwalkte Jan weer eens dronken over straat precies op het moment dat A. Bruinenberg met zijn kledingwagen voorbij kwam. Jan koelde zijn dronkemans woede daarop en sneed een kledingstuk aan flarden, waardoor Bruinenberg een schade had van bijna fl. 6,-.
Eind 1902 had Jan al acht maal een vonnis tegen zich horen uitspreken, met gevangenisstraffen van onder meer 4, 6 en 10 maanden. Maar het hielp allemaal niet echt om hem op het rechte pad te brengen.
In februari 1903 was hij weer eens behoorlijk dronken en in de plaatselijke herberg maakte hij ruzie, trok een mens en bedreigde de zoon des huizes, die er snel vandoor ging. Jan werd naar buiten gewerkt en de deuren werden op slot gedaan, maar op een of andere manier wist Jan de deur toch open te krijgen. Hij kwam weer binnen en dreigde iedereen dood te zullen steken. Omdat de situatie heel bedreigend was, werd de hulp van de marechaussee ingeroepen. Eenmaal voor de rechter ontkende Jan alles, maar dat kon niet verhinderen dat hij wederom twee maanden gevangenisstraf kreeg.

Dat verdom ik…
Begin 1903 kreeg Jan Spin er trouwens zelf ook flink van langs. Op 5 januari ging hij naar de herberg van J. Kraak waar ook een familielid van hem zat, de 24-jarige Berend Spin[2]. Berend had al een flinke hoeveelheid alcohol achter de kiezen toen Jan tegen hem zei: “t Is beter dat je naar je vrouw gaat”. Berend ontstak in woede en riep: “Dat verdom ik”, waarna hij met een open knipmes op Jan afkwam en hem tot bloedens toe aan hoofd en schouder verwondde.  Berend moest dat uiteraard bezuren met een paar maanden gevangenisstraf. Maar daarmee was de kous nog niet af, want Jan zinde al die tijd blijkbaar op wraak. Een paar maanden na het incident werd Berend namelijk teruggepakt. In de herberg van D. de Wit werd hij met een stok flink toegetakeld door Jan. De rechter hield rekening met Jans indrukwekkende lijst van veroordelingen en daarom werd hem een gevangenisstraf van drie maanden opgelegd.

Jan bleek tamelijk onverbeterlijk, want in 1905 volgde opnieuw een veroordeling wegens mishandeling: zes maanden gevangenisstraf.
Een jaar later was hij dermate dronken en vervelend dat hij de herberg van J. Vos in Steenwijk werd uitgezet. Hij raakte daarop echter zo buiten zinnen dat hij een ruit insloeg. Met enige moeite werd Jan daarna opgepakt en in het cachot gegooid. Daar sloeg hij het enige aanwezige meubelstuk aan gruzelementen. Vonnis: negen maanden gevangenisstraf wegens verzet en vernieling.

Boswachter.
In juni 1909 trouwde Jan met Regina Schokker, alhoewel haar vader daarvoor in eerste instantie geen toestemming wilde geven. Het jonge gezin vestigde zich in Havelterberg en tussen 1910 en 1929 kregen ze negen kinderen.
Toen Linthorst Homan, de commisaris van de Koningin, een boswachter zocht voor de bossen rond Havelte, koos hij er bewust voor om Jan daarvoor aan te stellen. Een slimme keus, want Jan kende de bossen op zijn duimpje en een notoire lastpost werd op die wijze onschadelijk gemaakt. Roelofje Zeegers [geb. 29-1-1925, VIan] schreef me dat haar man Cornelis Spin dikwijls vertelde over zijn oom Jan, de boswachter. Toen Cornelis en zijn broers nog van die kwajongens waren lagen ze altijd met oom Jan in de clinch, want hij bewaakte de bossen als zijn persoonlijk eigendom en niemand mocht zijn domein betreden. Dat werkte natuurlijk averechts want het was veel te spannend om hem uit zijn tent te lokken. Ze hebben hem dan ook vaak te grazen gehad, maar andersom ook en dat was meestal niet zo best.
Boswachter Jan Spin deed in 1923 in Darp overigens nog een belangrijke archeologische vondst, gedateerd op ca. 500 v. Chr.

Jan overleed begin 1938, een half jaar nadat zijn vrouw stierf.
________________________________________

[1] Jan Spin is in het genealogisch overzicht te vinden in de vijfde generatie (Vac), zijn ouders staan in de vierde generatie onder IVk.

[2] Alles wijst er op dat het hier om Berend Spin gaat, een broer van Jan. Berend is geboren op 26 april 1878 en gehuwd met Albertje Kuper. Berend is nummer Vad in het genealogisch overzicht (vijfde generatie).

Opm: zie ‘Raggers rond de Baarg’, pag. 91.